Naar aanleiding van onze pagina over Houtstook hebben we veel reacties gekregen. Herkenning, blij dat het onder de aandacht komt, veel berichtjes van mensen die astma of COPD hebben. Maar ook een aantal reacties die aangeven dat je best wel verantwoord kunt stoken, mits je dat goed doet en met de juiste spullen en een goed trekkende schoorsteen. “Je kunt wel in gesprek gaan, maar we blijven overlast houden.” Het is duidelijk dat dit onderwerp veel emoties oproept. Op deze pagina gaan we er verder op in, onderaan de pagina vind je links naar een aantal rapporten en (beleids)documenten.
Lokale overschrijding van milieunormen
Het Energieonderzoek Centrum Nederland (is nu onderdeel van TNO) heeft metingen gedaan, houtrook uit kachels en open haarden zorgt ervoor dat lokaal de milieunormen worden overschreden voor fijnstof, maar ook voor kankerverwekkende polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK’s). Dat zorgt voor ongezonde lucht, niet alleen buiten maar ook in je eigen huis als je stookt!
Mensen met een longziekte (astma, COPD, bronchitis), ouderen en kinderen krijgen eerder gezondheidsklachten door de rook. Ze kunnen benauwd worden, veel hoesten, of krijgen (blijvend) een slechtere longfunctie. Ook bij kleine hoeveelheden houtrook kunnen ze klachten krijgen. Dat wordt erger als er slecht gestookt wordt. Soms al als één kachel in de buurt slecht wordt gestookt.
Goed en buurvriendelijk hout stoken
Als je stookt en je weet niet wat de ‘Zwitserse methode’ is, lees dan vooral verder en raadpleeg onze pagina over Hout stoken zonder overlast. Zoals gezegd: een kachel die goed wordt gestookt, stoot 20 keer minder vervuilende stoffen uit, dan een kachel waarvan de luchttoevoer wordt afgeknepen omdat het te warm is geworden. Ook brandt de kachel dan efficiënter. Het is dus de moeite waard om aandacht te besteden aan de richtlijnen voor goed en veilig stoken. We hopen dat jij, als je stookt, zo goed mogelijk wilt stoken, omdat je daarmee minder tot geen overlast veroorzaakt en dit mee kan helpen om de verhoudingen in de buurt goed te houden.
Stel vragen om het gesprek aan te gaan!
We hopen dat deze pagina jou als buurtbewoner, die overlast ervaart, ondersteunt om het inhoudelijke gesprek aan te gaan met de overlast-gevende stokende buurman. Niet met een beschuldigend vingertje, maar vraag of het lukt om te stoken volgens de laatste inzichten. Vraag of de houtkachel via de ‘Zwitserse methode’ wordt aangemaakt en of hij niet gesmoord wordt tijdens het stoken. Ga op een oplossingsgerichte manier het gesprek aan. Vertel eerlijk over je klachten en de overlast die je ervaart, op een rustige manier, om te informeren. Als het niet klikt, blijf dan vriendelijk, geef aan dat je alleen maar wilde laten weten dat je overlast ervaart. Overleg en een redelijke opstelling van twee kanten kan ervoor zorgen dat de sfeer goed blijft.
Regelgeving
We zijn wel van mening zijn dat de overheid richtlijnen voor goed stoken zou moeten opnemen in beleid en regelgeving zodat er ook op gehandhaafd kan worden. In Nederland is nagenoeg niets geregeld om overlast aan te pakken, als stoker moet je of een rookkanaal hebben dat niet voldoet aan het bouwbesluit (Bouwbesluit 2012) of je houtkachel als vuilverbrander gebruiken wil een gemeente mogelijkheden hebben tot ingrijpen. Het stoken van houtkachels door particulieren is geen vergunnings- of meldingsplichtige activiteit. Er zijn dus geen normen- of beoordelingskaders van toepassing. Mede daardoor verloopt gemeentelijke handhaving ter bescherming van de gezondheid van omwonenden en/of het tegengaan van hinder moeizaam (zie STAB Kennisdocument 2019 – Gezondheids- en hindereffecten door houtkachels van particulieren).
In ons omringende landen is al jaren wetgeving rond houtstoken. In Duitsland krijg je gewoon een stookverbod als je teveel overlast veroorzaakt. Brussel heeft uiteindelijk wel EU regels opgesteld (de zgn Ecodesign norm) maar die gaat pas in 2022 in werking. Staatssecretaris Stientje van Veldhoven heeft besloten dat in Nederland de Ecodesign norm versneld wordt ingevoerd per 1 januari 2020. In Nederland is dus deze Ecodesign norm al verplicht.
Top 4 oorzaken van slecht stoken
- Ongeschikt hout
- Verkeerd aanmaken
- Verkeerd bijvullen
- Te veel smoren
Op de pagina Hout stoken zonder overlast in onze Kennisbank gaan we in op wat er allemaal bij komt kijken om goed te stoken. We geven informatie over geschikte houtsoorten. Lees ook de pagina over een maatregel om de uitstoot en stank te beperken: Houtrookfilter – katalysator.
Situatie Nijmegen
De meest recente cijfers over houtstook in Nijmegen, zijn, voor zover wij weten (klopt dit niet, graag een berichtje naar ons), te vinden in de nota van de Gemeente Nijmegen (Onderzoek en Statistiek) ‘Beleidsinformatie luchtkwaliteit Houtstook, bromfietsen, korte autoritten’ uit 2016. Voor de details verwijzen we naar de nota zelf.
Uit de Samenvatting: “Ongeveer 16% van de Nijmeegse woningen beschikt over een houtkachel of houtgestookte open haard. Vooral voor sfeerverwarming, zo’n 1 tot 2 op de 10 stookt hout vooral als hoofdverwarming. Men gebruikt vooral gedroogd kachel/haardhout en zelf gedroogd hout, maar ook snoeihout en afval/sloophout.” (11% verzamelt snoeihout, 7% gebruikt verzameld of gekregen afval- en sloophout). Vooral het gebruik van deze laatste houtsoorten roept vragen op of men wel voldoende op de hoogte is van de gevolgen van stoken met slecht hout. Het lijkt er op alsof zo’n 18% met verkeerd en/of te nat hout stookt. Met de kennis van nu, is dat wel een ernstig gegeven.
Aantal houtkachels in Nijmegen
“Het aantal houtkachels e.d. in Nijmegen is niet precies bekend. Op basis van een peiling onder het Nijmeegse digitaal stadspanel schatten we in dat ongeveer 16% over een houtkachel of houtgestookte open haard beschikt. Vergeleken met Utrecht (13%) is dat een vergelijkbaar tot licht hoger percentage.” Bij de links vind je een verwijzing naar een rapport van Buro Blauw (april 2021), dit gaat over Utrecht en is wat betreft aantal houtkachels dus redelijk toepasbaar op Nijmegen. Van de kachel of haard bezitters gebruikt ook weer zo’n 16% deze als hoofdverwarming. Gezien het feit dat afgelopen jaren pelletkachels (tot voorkort ook gesubsidieerd) enorm zijn gepromoot, zal dit aandeel waarschijnlijk zijn toegenomen.
In Nijmegen Oost relatief veel houtkachels
Nijmegen Midden en Nijmegen Oost zijn stadsdelen met relatief veel houtkachels en houtgestookte open haarden, men ziet relatief weinig kachels in Nijmegen Centrum, Nijmegen Noord en Lindenholt. Een zorgenpunt is ook de frequentie van het vegen van de schoorsteen: ruim de helft veegt jaarlijks, een kwart tweejaarlijks en 14% in een lagere frequentie. Ruim 4% geeft aan de schoorsteen (bijna) nooit te vegen.
In de nota worden enkele kenmerkende citaten met betrekking tot de ervaren overlast en oorzaken vermeld. We pikken er enkele uit:
“In Altrade branden van oktober tot april in veel huizen openhaarden, van april tot oktober stookt een achterbuurman, 10 mtr van ons balkon, een aantal avonden per week een buitenkachel met een schoorsteen van ongeveer 3,5 mtr, precies de hoogte van ons balkon. Wij hebben hem er op aangesproken hij zegt dan dat hij rekening houdt met de windrichting. De achtertuinen vormen echter een afgesloten blok hierdoor kan de rook niet gemakkelijk weg. De rook prikkelt de keel en de ogen en vult het hele huis met een penetrante brandlucht.“
Deze hebben we in verschillende variaties zelf ontvangen in onze mailbox:
“Ik heb astma. Als de buren de houtkachel stoken en de wind staat onze kant op of het is mistig weer dan heb ik last van de rook. Ik word kortademig en krijg het benauwd. De rooklucht komt zelfs door de ventilatieroosters ons huis binnen.“
Op deze manier overlast door houtstook ervaren is erg naar. Je wil dan eigenlijk gewoon inzetten op de “nul-optie”, gewoon alle gezondheidsbedreigende houtstook verbieden. Helaas ligt het niet zo simpel. De meest gehoorde reactie op houtstook is: “het mag dus ik doe het”. Wij zijn van mening dat dit geen vrijbrief mag zijn om er maar gewoon op los te stoken.
Wij willen in ieder geval verwijzen naar onze pagina waarop we richtlijnen geven hoe je goed kunt stoken. Dat is wel het minste wat je kunt doen, als je in ogenschouw neemt wat de overlast kan zijn voor mensen met astma of COPD.
Effect van geurhinder
Op de pagina over toepassing van een katalysator bij een houtgestookte kachel gaat het ook over geur. Het kenmerk van dit soort geurstoffen is, dat ze over grote afstand nog geroken kunnen worden (gedragen op de wind). Als je gezondheidsproblemen ervaart of regelmatig serieuze overlast hebt door houtstook, wordt het natuurlijk meteen alarmfase rood. Soms komt de geur van ver en is het niet terecht om deze geur te wijten aan ‘de buurman die altijd stookt’. Hier geldt dat je dergelijke klachten niet moet opkroppen, als een emmer die langzaam volloopt, want dan komt de spreekwoordelijke druppel hetgeen resulteert in een te emotioneel geladen confrontatie.
Ervaar je overlast, praat er over. Spreek je buurman/buurvrouw aan, als je denkt dat hij/zij de veroorzaker is van de overlast die jij ervaart. Het kan ook zo maar zijn, dat het van elders komt. En komt het wel van hen, kun je wellicht samen bespreken hoe de situatie kan verbeteren.
We kregen ook berichten van mensen, die een tijdje geleden gekozen hebben om van het gas af te gaan en nu met een pelletkachel hun huis verwarmen. Moderne pellet-kachels worden gestookt met geperste houtkorrels (pellets, niet te verwarren met pallets). Dit zijn volledig geautomatiseerde kachels, die flink geoptimaliseerd zijn qua verbrandingsproces en weinig uitstoot hebben. Maar in bepaalde weersomstandigheden ruik je dergelijke verbranding wel. Zoals gezegd, gedragen door de wind, kan dit ook van anderen komen. Op de kaart van sensor.community waarop ook de fijnstofsensor, die wij nu in de lucht hebben, zichtbaar is, zie je ook de windrichting. Kijk daar even kritisch naar, uit welke richting de overlast komt.
Onderzoek het, stel vragen, ga het gesprek aan. Kom je er niet uit, schakel dan buurtmiddeling in of stuur ons een berichtje.
Links
Beleidsinformatie luchtkwaliteit Houtstook, bromfietsen, korte autoritten – Nota Gemeente Nijmegen 2016
TNO (rapport 26 maart 2020: ‘Houtrook uit particuliere kachels: zoektocht naar indicatoren en verkenning van mogelijkheden voor reductie van overlast’
Habitat | Juridisch Advies – Houtstook: overlast door openhaarden – Habitat Advocaten & Juristen (habitatadvocatenkantoor.nl)
STAB Kennisdocument 2019 Gezondheids- en hindereffecten door houtkachels van particulieren. STAB is Stichting Advisering Bestuursrechtspraak voor Milieu en Ruimtelijke Ordening. Het is een onafhankelijke en onpartijdige deskundige op het gebied van het fysieke leefomgeving. STAB levert uitsluitend advies aan de (bestuurs)rechter, en alleen op diens verzoek. Dit kennisdocument over hinder bij houtstook bij particulieren is opgesteld, in opdracht van de rechter in een zaak in Oost-Brabant. Het bevat veel informatie over wet en regelgeving en over allerlei aspecten die spelen rondom overlast rondom houtstook.
Kennisdocument houtstook in Nederland – Buro Blauw (2018) in opdracht van RVO
(Kosten)Effectiviteit en toepasbaarheid maatregelen particuliere houtstook – Buro Blauw (april 2021) in opdracht van de provincie en gemeente Utrecht. Literatuuronderzoek, over houtstook en best beschikbare technieken. Wel wat technisch maar zeer informatief!
Regels voor houtstook vanuit woningen – Informatiepunt Leefomgeving (IPLO). IPLO is onderdeel van het interbestuurlijke programma Aan de slag met de Omgevingswet waarin gemeentes, provincies, waterschappen en het Rijk samenwerken.
Aanpak houtrookoverlast en de Omgevingswet – Themasessie Schone Lucht Akkoord (SLA)
