Om klimaatverandering écht te begrijpen, moeten we eerst kijken naar de oorzaak: het broeikaseffect. Broeikasgassen zitten in de lucht om ons heen. Ze absorberen warmtestraling en geven die heel langzaam weer af. Zo zorgen ze ervoor dat de warmte van de zon vastgehouden wordt in de atmosfeer. Zonder broeikasgassen zou het gemiddeld -18 graden zijn op de aarde. Als je denkt, het gaat toch om 33 graden? Dat klopt wel, men heeft het dan over het verschil in aantal graden, want het uitgangspunt is dat het gemiddeld op aarde 15 graden is.
Broeikasgassen
We praten het meest over koolstofdioxide (CO2). Terwijl er heel veel andere broeikasgassen zijn, die schadelijker zijn. Als men het over CO2 heeft, gaat het ook over CO2-equivalenten.
CO2 is opgeslagen in fossiele brandstoffen als aardolie en -gas, maar zit ook in plantaardig materiaal en bomen. Ook in de oceanen is CO2 opgenomen. Andere broeikasgassen zijn waterdamp, methaan, stikstofmonoxide (lachgas) en ozon. Omdat CO2 in zulke grote hoeveelheden aanwezig is, zien we koolstofdioxide als het belangrijkste broeikasgas. Om de invloed van de verschillende broeikasgassen te kunnen optellen, worden de uitstootcijfers omgerekend naar CO2-equivalent.
Eén kilogram CO2-equivalent staat gelijk aan de broeikaswerking van 1 kilogram CO2. De uitstoot van 1 kilogram lachgas staat gelijk aan 298 kilogram CO2-equivalent en de uitstoot van 1 kilogram methaan aan 25 kilogram CO2-equivalent. Er bestaat een omrekentabel waarin van alle F-gassen (koudemiddelen in warmtepompen, fluor houdende gassen zoals HFK’s, PFK’s, SF6) het aantal CO2-equivalenten is opgenomen. Bijvoorbeeld, 1 kilogram zwavelhexafluoride (SF6) staat gelijk aan 22,8 duizend kilogram CO2-equivalenten.
Broeikaseffect
Vanuit de ruimte komen zonne-energie en zonnestraling onze dampkring binnen. Een deel van deze warmte en energie wordt door de aarde geabsorbeerd, een ander deel wordt teruggekaatst. Deze warmtestraling van de grond kan niet ongehinderd naar de ruimte stralen. Moleculen die uit twee atomen bestaan, zoals stikstof (N2) en zuurstof (O2) zijn doorzichtig voor warmtestraling. Complexere moleculen zoals waterdamp (H2O), kooldioxide (CO2) en methaan (CH4) zijn dat echter niet en nemen de warmtestraling op, die ze vervolgens ook weer uitstralen. Deze gassen worden daarom ook wel broeikasgassen genoemd. Doordat er steeds meer broeikasgassen (zoals CO2) in de lucht zitten, wordt er steeds meer warmte vastgehouden en “warmt de aarde op”. De temperatuur op aarde stijgt, zoals in een glazen broeikas. Zo leidt het broeikaseffect tot temperatuurstijging en verandering van ons klimaat.
Steeds meer broeikasgassen
Er zitten steeds meer broeikasgassen in de lucht. We stoten steeds meer broeikasgassen uit en de natuur kan steeds minder CO2 en andere broeikasgassen opnemen. De meeste CO2 en methaan op de aarde zit vast in de bodem in de vorm van fossielen van planten en bomen die lang geleden leefden. Deze fossielen kunnen worden gebruikt om energie op te wekken in de vorm van kolen, olie en gas (de fossiele energie. Bij verbranden van deze fossiele brandstoffen komen de broeikasgassen CO2 en methaan vrij in de lucht in (uitstoot). Wij zijn als mensheid steeds meer olie, kolen en gas gaan verbruiken.
De natuur kan CO2 en andere vrijgekomen broeikasgassen ook weer vastleggen. Planten nemen CO2 op als ze groeien. Maar omdat er steeds meer bomen worden gekapt en moerassen verdrogen door klimaatverandering, heeft de natuur steeds minder capaciteit om CO2 op te slaan.
Onder wetenschappers bestaat grote consensus over de klimaatverandering, in tegenstelling tot wat klimaatsceptici ons willen doen geloven.
Klimaatakkoord Parijs 2015
Tijdens de VN-klimaattop in decembet 2015 in Parijs zijn bindende afspraken gemaakt om klimaatverandering tegen te gaan. In het internationale klimaatakkoord staat dat de opwarming van de aarde tot 2100 beneden de 2 °C moet blijven. Het streven is zelfs de opwarming te beperken tot 1,5 °C om zoveel mogelijk mensen, dieren en natuur te beschermen. Alle landen ter wereld hebben afgesproken om de CO2-uitstoot te verminderen (al zijn de V.S. onder klimaatontkenner Trump er even uitgestapt). Om goed te kunnen vergelijken, is besloten om te rekenen vanaf 1990. Een krantekop als “Klimaatakkoord -45% 2030” betekent dan dat er in 2030 45% minder CO2 moet worden uitgestoten in vergelijking tot de uitstoot in 1990.
Een temperatuurstijging op aarde van 1 of 2 graden °C is een gemiddelde. Deze temperatuurstijging lijkt gering, maar in sommige gebieden stijgt de temperatuur dus veel harder. Dit is rampzalig voor veel ecosystemen, zoals op de poolkappen waar ijs en gletsjers wegsmelten. Weersystemen raken in de war, doordat de atmosfeer opwarmt. Dit leidt tot extreme weersomstandigheden. Denk aan orkanen, cyclonen, hittegolven, heftige regenval en overstromingen, zeespiegelstijging, lange periodes van droogte. Deze extreme weersomstandigheden leiden tot veel problemen: gebieden en eilanden die langzaam maar zeker onder water verdwijnen, mislukkende oogsten, tekorten aan water, grootschalige bosbranden. Men spreekt al over klimaatvluchtelingen, want de klimaatveranderingen leiden tot veel meer honger, migratie en conflicten. Deze problemen treden nu al op, dus het is van het grootste belang dat de aarde niet meer dan 1.5 °C opwarmt.
Links
Klimaatverandering – Wereld Natuur Fonds (WWF) – Oorzaken (over CO2)
Hoe komt het dat de temperatuur stijgt door broeikasgassen?
Wat weten we over Klimaatverandering
Hoeveel CO2 stoot een mens gemiddeld uit?
Wat is je CO2-voetafdruk? – Milieucentraal
Jouw carbon footprint – duurzaamthuis.nl
Nog meer testen, hoeveel aardbollen hebben we nodig met jouw gedrag:
- Voetafdruktest – WWF
- Mijn Verborgen Impact – Babette Porcelijn ondersteund door CE Delft
De rijkste 10 procent van de wereld soupeert CO2-budget in rap tempo op – NRC 21-9-2020
Klimaatresultaat van Nederlands beleid blijft achter bij omringende landen
De uitstoot van broeikasgassen is extreem oneerlijk verdeeld. In The Carbon Inequality Era, een studie in opdracht van Oxfam van economen van het gerenommeerde Zweedse Milieu Instituut SEI, laat dit duidelijk zien.
Satellieten vinden de oorsprong van enorme hoeveelheden broeikasgas – Volkskrant 30-6-2021 (Olie-installaties voor de winning van omstreden schalie-olie blijken grote bronnen van methaanuitstoot. Vier jaar Trump: budgetten voor toezichthouders gekrompen en milieuregels versoepeld. De enorme methaanlekkages zijn frustrerend, vindt hoogleraar klimaatwetenschap Houweling. ‘Wij doen hier ons uiterste best om de uitstoot van CO2 terug te dringen en tegelijk ligt klimaatbescherming daar voor het oprapen.’)
Een krankzinnig plan om Missie Nederland mee af te trappen: zo wordt Nederland CO2-negatief in 2030 – De Volkskrant 16 juli 2021 De Volkskrant onderzoekt hoe zes extreem ambitieuze missies voor Nederland – ingestuurd door lezers – nog voor 2030 gerealiseerd kunnen worden. Maak Nederland klimaatnegatief.
