Sinds 2012 heeft Nijmegen een warmtenet in Nijmegen-Noord (Waalsprong) en het Waalfront. De (rest)warmte komt van de afvalenergiecentrale ARN in Weurt. Nuon (nu dus Vattenfall) is de energieleverancier. Vattenfall mag volgens afspraak nog een keer zoveel woningaansluitingen als nu realiseren (14.000 in totaal). De gemeente is in gesprek met Vattenfall over het doortrekken van het warmtenet naar het stationsgebied (Bottendaal).
Behalve dat Vattenfall in dit warmtenet een monopoliepositie heeft gekregen, zijn er veel meer dingen misgegaan bij het realiseren van het warmtenet in Nijmegen-Noord. De Rekenkamer Nijmegen heeft er in 2018 een rapport over gepubliceerd: “De knop om, lessen voor de energietransitie“.
Het is een ontluisterend rapport, dat ondanks de explosieve inhoud relatief weinig reuring heeft veroorzaakt. “Inconsistent, niet transparant, en daardoor onnavolgbaar en niet controleerbaar.” aldus de Rekenkamer Nijmegen na een jaar onderzoek.
Dossiers waren niet compleet, er was sprake van ‘geheime stukken’, het oorspronkelijke plan voor een hybride warmtenet is onvoldoende projectmatig aangepakt. In het coalitieakkoord van 2010 was opgenomen dat er een hybride warmtenet moest komen, omdat dat als het meest duurzaam en energetisch gunstiger wordt gezien. In een hybride warmtenet heb je water van zo’n 45 graden in je leidingnet, dat je in de woning elektrisch (met een warmtepomp) opwarmt tot 70 graden voor douchen (om legionella te voorkomen). Bij een zogenaamd middentemperatuurnet heb je water van minsten 70 graden in de leidingen, zodat je het in huis direct voor alles kunt gebruiken. Vanaf 2008 werd dan ook door gemeente en provincie ingezet op de meest duurzame optie van een hybride warmtenet. Maar dat is het dus niet geworden. In het rapport van de Rekenkamer Nijmegen staat dus niet het naadje van de kous, maar is er wel een redelijk sluitende reconstructie te lezen hoe de gemeente zich compleet aan Nuon heeft overgeleverd.
Plotseling een deal met Nuon
Maar eind 2010 gebeurt er iets opmerkelijks: de gemeente start gesprekken met slechts één partij: Nuon, zonder dat de gemeenteraad hier iets van af weet. Het plan voor een hybride warmtenet is na een maand van de baan, enkele maanden verder ligt er een deal met Nuon voor de minder duurzame variant, waardoor het warmtenet van Nijmegen-Noord geheel in handen van Nuon komt.
Bewoners kunnen niet overstappen naar een andere leverancier, als je van het warmtenet af wilt krijg je een torenhoge boete (€50.000). Dit laatste wordt wel hersteld, maar bewoners moeten dan een eigen kostbare voorziening met een warmtepomp gaan regelen. Ook is niet duidelijk hoe de rekeningen in elkaar zitten. “Wat kost het warmtenet? Wat is de afschrijving? Het is gewoon niet transparant”.
De aanbesteding van het warmtenet in Nijmegen was niet transparant en was daardoor voor Nuon geen aanleiding om te innoveren en kostenbesparingen te bewerkstelligen. In feite had Nuon een gegarandeerd inkomen in de wijk. “In aanbestedingen moeten ook prikkels zitten voor innovatie zoals nieuwe, meer efficiënte soorten warmtenetten en kostenbesparingen op de infrastructuur. Dit kan alleen bereikt worden als de warmtemarkt transparant wordt.”, aldus Sanne Akerboom, gespecialiseerd in de energietransitie (zie Kritiek op aanleg warmtenet in Nijmegen ‘is les voor andere gemeenten‘).
Les voor de toekomst?
In 2011 stelde de gemeenteraad de Duurzaamheidsagenda vast. Daarmee is het doel ‘Nijmegen klimaatneutraal in 2032’ gewijzigd in ‘Nijmegen energieneutraal* in 2045’. Die doelstelling geldt tot op de dag van vandaag. Nijmegen heeft in 2018 een analyse voor de stad gemaakt in de Warmtevisie (download van de Nijmeegse ‘transitievisie warmte’). Daarin staat de visie van de gemeente op hoe Nijmegen op termijn aardgas kan vervangen als warmtebron voor koken, verwarmen en warm tapwater. Voor alle Nijmeegse wijken zijn de kansen van de verschillende warmtebronnen berekend op basis van een model, zie ook “Altrade aardgasvrij?“.
Het warmtenet moet er aan bijdragen dat Nijmegen in 2045 een energieneutrale stad is. In 2012 al is daarvoor Indigo B.V. opgericht (een dochterbedrijf van Alliander N.V.) voor de warmte-infrastructuur. Indigo krijgt waarschijnlijk ook een rol bij de verdere doorkoppeling van het warmtenet in andere delen van Nijmegen. Er moeten dan nog wel wat zaken aangepast worden om ervoor te waken dat het warmtenet ook daadwerkelijk open wordt, dat tarieven transparant zijn en niet door een monopolist kunnen worden bepaald. De provincie Gelderland onderzoekt samen met Gelderse gemeenten waaronder Nijmegen de oprichting van een publiek Gelders Warmteinfra Bedrijf. Het college onderzoekt ook de haalbaarheid van het oprichten van een gemeentelijk warmtebedrijf.
Links
Duurzame warmtebronnen – Gemeente Nijmegen
Nijmegen Aardgasvrij – Gemeente Nijmegen
