Bij infraroodverwarming wordt niet de lucht maar worden de objecten en lichamen in de kamer verwarmd. Infrarood verwarming wordt vaak vergeleken met de warmte van de zon. Het is energie door straling die zich in het niet-zichtbare spectrum bevindt: het infrarode spectrum. Deze straling heeft een vergelijkbare samenstelling als de stralen waarmee onze zon de aarde verwarmt. Dit wordt door mensen ervaren als een zeer aangename manier van verwarmen. Doordat voorwerpen en lichamen de warmte opnemen (en op hun beurt terug afgeven aan de omgeving) gaat er een minimum aan warmte verloren. Zo’n 95% tot 100% van de gebruikte energie wordt omgezet in warmte. Infraroodverwarming is daardoor energie-efficiënter dan traditionele verwarmingssystemen. Het is wel de vraag of je er zuiniger mee kunt verwarmen, aangezien de panelen veel elektriciteit kunnen verbruiken.
Infraroodverwarming bestaat ongeveer 15 jaar. Er zijn heel wat ontwikkelingen geweest, elke nieuwe generatie panelen zijn weer beter. De panelen zijn steeds kleiner en beter geworden, infraroodverwarming is ook verkrijgbaar als vloerverwarming of stralers (vrijstaand of vaste panelen aan wand of plafond). Er wordt een onderscheid gemaakt tussen hoog-frequent en laag-frequent infrarood. Hoe ze werken, beschrijven we op deze pagina.
Voordelen van infraroodverwarming
Infraroodpanelen (IR) hebben een aantal voordelen. De investeringskosten zijn een stuk lager dan die van andere aardgasvrije verwamingstechnieken. IR-panelen nemen weinig ruimte in beslag, ze zijn geruisloos (in tegenstelling tot bijvoorbeeld een buitenunit van een warmtepomp). Ze zijn gemakkelijk en snel te installeren, en ze zijn verkrijgbaar in allerlei kleuren en met allerlei design-opties. Voor de badkamer zijn er bijvoorbeeld spiegels met een ingebouwd infraroodpaneel verkrijgbaar. Een belangrijk voordeel is, dat IR-panelen in staat zijn om een ruimte snel op te warmen. Bij vloerverwarming duurt het uren voordat een ruimte op temperatuur is. Als je klein woont, weinig thuis bent en de IR-verwarming uit zet als je er niet bent, kun je fors besparen op je energierekening en voldoet IR-verwarming prima.
Nadelen van infraroodverwarming
Het belangrijkste nadeel van infraroodverwarming: de verbruikskosten zijn hoger, vooral voor ruimtes die je continue warm wilt hebben. Bij een onderzoek in 2018 kwam IR-verwarming in combinatie met een elektrische boiler voor warm tap water als slechtste uit de bus. Als je van plan bent om de verwarming met IR-panelen als hoofdverwarming te gebruiken, ontkom je er ook niet aan om eerst je woning grondig te isoleren. IR-panelen vragen veel stroom, het kan zijn dat je de elektriciteitsaansluiting in je woning moet verhogen naar 3 x 25 A (“krachtstroom met 3-fasen”). Als je IR-panelen als bijverwarming wilt gebruiken om zo de thermostaat van je CV flink lager te kunnen zetten, kun je wel eens bedrogen uitkomen. IR-panelen verwarmen objecten en lichamen die op hun beurt ook weer warmte gaan afgeven aan de omgeving maar dat geeft hooguit een verhoging van 1 à 2 graden (gevoelstemperatuur). Er zijn ook twijfels (die door Duits onderzoek ontkracht worden) over het comfort van IR-panelen, mensen kunnen stralingsasymmetrie ervaren (warm hoofd, koude voeten). In de praktijk blijkt uit enquêtes dat mensen vinden dat hun Infraroodpanelen zorgen voor een comfortabele en behaaglijke warmte. Als de lucht in de omgeving koud blijft, ervaren sommigen dit als onprettig. Iets wat je misschien wel aanvaardbaar vindt op een relatief koude lentedag als je lekker in de zon kunt zitten, maar niet als je ’s avonds op de bank zit. In de meeste gevallen is bevestiging aan het plafond de beste oplossing, dit stelt overigens wel eisen aan de draagkracht van het plafond.
In de praktijk is het toepassen van IR-verwarming geen “plug and play”, zie het (technisch) blog van Krispijn Beek hierover. Hij heeft in november 2021 aandacht besteed aan zijn (inmiddels 2 jaar) ervaring met infraroodpanelen.
Infraroodpanelen kunnen niet voor verkoeling zorgen, hetgeen voor nieuwbouw een probleem kan zijn omdat in het kader van de BENG strenge eisen worden gesteld op het gebied van mogelijke oververhitting. Een ander nadeel kan zijn, dat Infraroodpanelen bij grootschalige toepassing in bijvoorbeeld een wijk tot hoge piekvragen kan leiden op momenten dat het koud is. Netbeheerders moeten de capaciteit van hun netwerk daar op aanpassen.
COP-rendement van Infraroodpanelen
De COP-waarde (Coefficient Of Performance) van een Infraroodpaneel is 1. Je stopt er 1 kWh in en er komt ook 1 kWh aan energie uit. Bij warmtepompen ligt dit heel anders, die kunnen een (S)COP-waarde halen van 3 tot 6. De SCOP staat voor Seasonal COP, dan wordt er rekening gehouden met seizoensinvloeden. Het rekenen met een COP-waarde bij Infraroodpanelen is ook niet zo zinvol. Bij een warmtepompsysteem met vloerverwarming staat het systeem de hele dag aan, want zo’n systeem reageert erg langzaam en het duurt lang voordat een ruimte op temperatuur komt. Bij Infraroodpanelen zet je ze aan op het moment dat je de warmte nodig hebt., het verbruik in de tijd genomen is dan veel minder.
Snelheid van verwarmen
Het is overigens een misverstand om te denken dat je een ruimte binnenloopt en dat een bewegingssensor ervoor zorgt dat het Infraroodpaneel aanfloept en jou meteen verwarmt. Een infraroodpaneel heeft gemiddeld tussen de 5 en 10 minuten nodig om op zijn werktemperatuur van 80-100 graden te komen. Vanaf dat moment zendt het paneel de lange golf infraroodstraling uit en worden objecten en lichamen in de ruimte verwarmt. Daarna duurt het dus ook nog even voordat deze objecten hun warmte gaan afgeven in de ruimte. Wanneer het correcte vermogen is geïnstalleerd, kan het paneel vervolgens de temperatuur in de ruimte in circa 45 minuten met 3 graden verhogen. Dus een ruimte waarin de temperatuur eerst 16 graden is, zal na ongeveer 1 uur weer terug op 20 graden zijn. Gezien de tijdsduur van opwarmen van de panelen en daarna het verwarmen van de ruimte, is directe warmte wanneer het paneel inschakelt bij beweging geen werkbare oplossing. De benodigde tijd om de ruimte te verwarmen kan wel worden teruggebracht door extra vermogen te installeren, maar zelfs bij een halvering (verdubbeling van het vermogen) blijft er ruim 30 minuten benodigd. Wanneer een infrarood paneel wordt gebruikt als bijverwarming, dan is het mogelijk om de gevoelstemperatuur met 1-2 graden lokaal te verhogen. Dit effect is merkbaar direct na het opwarmen van het paneel, dus al na 5 à 10 minuten.
Een Infraroodpaneel is ook niet regelbaar in de zin dat hij ‘gedimd’ kan worden. Infrarood panelen kunnen alleen lange golf infraroodverwarming met een bereik tot zo’n 3 tot 4 meter genereren als ze hun werktemperatuur behalen. Wanneer het paneel wordt ‘gedimd’, zal de temperatuur van het paneel lager zijn. Het resultaat is een warme plaat, die vrijwel alleen convectie warmte oplevert (een warmte-uitstraling zoals je die van een radiator krijgt). Om deze reden is het dimmen van infraroodpanelen niet mogelijk. De juiste manier van regelen is het toepassen van een thermostaat die het paneel in/uitschakelt op basis van de gewenste temperatuur. Tegenwoordig kun je dit vaak met een app doen.
Position Paper Natuur & Milieu
“Als bijverwarming en als verwarming voor woningen met een zeer laag aardgasverbruik kan infrarood een goed elektrisch alternatief zijn voor de cv-ketel. Welke bijdrage infraroodverwarming in andere situaties levert en wat de kosten zijn is momenteel niet duidelijk. Daarom is het essentieel dat de sector en wetenschap snel aan de slag gaan met praktijkonderzoek om de rol van infraroodverwarming te duiden.” aldus Natuur & Milieu in een Position paper infrarood verwarming.
Links:
Landelijk onderzoek naar infrarood verwarming
Webinar: Onderzoek naar infraroodverwarming in woningen
Eindrapport onderzoek naar energiegebruik en comfortbeleving van infraroodverwarming
