Hoe groen is je energieleverancier?

Onze energievoorziening moet verduurzamen. We willen af van het verbranden van fossiele brandstoffen, omdat dit kwalijke gevolgen heeft voor ons leefmilieu door het broeikaseffect.

Een van de dingen die je gemakkelijk kunt doen, is overstappen naar een écht groene energieleverancier. Dat hoef je niet zelf uit te zoeken. Elk jaar doen de Consumentenbond, Natuur & Milieu en WISE onderzoek naar alle energiebedrijven in Nederland. Het laatste rapport dateert van 20 november 2020. De groenste energieleveranciers leveren zo goed als alleen maar stroom die is opgewekt met windmolens en zonnepanelen. Ook werken ze actief mee aan de omslag naar een schone energievoorziening.

In het onderzoek worden energieleveranciers in drie categorieën verdeeld: voorlopers, middenmoters en achterblijvers. Voorlopers werken actief mee aan de omslag naar een duurzame energievoorziening. De middenmoters zijn nog geworteld in vervuilende fossiele energieproductie, maar investeren ook in duurzaamheid. De achterblijvers leveren geen bijdrage aan een duurzame stroomvoorziening.

Ook de Klimaatcoalitie heeft onderzoek gedaan. Daaruit werd o.a. duidelijk dat leveranciers hun imago vergroenen is door aan consumenten hun duurzame profiel te promoten terwijl ze alle grijze stroom naar de zakelijke markt doorsluizen. Het onderzoek vormt de basis voor de Overstapcampagne Echt Groen Energieadvies.

Ook de Fab (Federation Against Biomassaplants) – de landelijke federatie tegen biomassacentrales), het verbranden van biomassa en ontbossing, heeft een onderzoeksrapport uitgebracht. De FAB is strenger in haar beoordeling van energie-leveranciers dan de Consumentenbond e.a. in hun onderzoek omdat zij biomassa volledig buitensluiten. Zij doen dit omdat ze een energieleverancier willen kunnen adviseren waarvan met 100% zekerheid gezegd kan worden dat deze biomassavrij is. Het rapport is uit 2019, inmiddels hebben een aantal energiebedrijven biomassa gereduceerd dan wel helemaal verwijderd uit hun groene aanbod.

biomassavrije energieleveranciers — Afbeelding uit FAB – rapport

Groene stroom

De stroom die uit je stopcontact komt is pas groen als de opwekking ervan écht groen is. Er is maar één elektriciteitsnet en daar gaat alle stroom doorheen. Stroom, die uit je stopcontact komt, is niet toe te wijzen naar een bepaalde bron, het is gewoon energie via een elektromagnetische golf. Maar het gaat om het in-voeden van deze energie in het elektriciteitsnet. En die bron moet groen zijn.

Elke kWh aan elektriciteit die in het elektriciteitsnet wordt in-gevoed, is namelijk traceerbaar. De certificeringsorganisatie CertiQ geeft voor elke eenheid duurzaam opgewekte stroom een certificaat uit: een Garantie van Oorsprong (GvO). Elke GvO staat voor 1 MWh (megawattuur) aan stroom, dat is 1000 kWh. Dus als een windmolen in 1 jaar 5000 MWh aan stroom produceert, levert dat 5000 Garanties van Oorsprong op voor de eigenaar van de windmolen. Een energieleverancier koopt de stroom van de windmolen in met de bijbehorende GvO’s, waarmee de energieleverancier kan aantonen dat de stroom groen is. Bij elke 1000 kWh aan stroom die als groene stroom aan consumenten wordt verkocht, worden de bijbehorende GvO’s ‘afgeboekt’.

De Autoriteit Consument en Markt houdt toezicht op dit GvO-systeem, zodat groene elektriciteit niet dubbel verkocht kan worden. Dit systeem waarborgt dat groene stroom ook daadwerkelijk gegarandeerd groen is. Helaas is dit niet waterdicht. Energiebedrijven kunnen GvO’s overleggen, terwijl de ingekochte stroom helemaal niet groen is.

Stroometiket

Het stroometiket is sinds 2005 verplicht. Door deze wettelijke transparantieplicht zijn energieleveranciers verplicht klanten te informeren over de samenstelling van de elektriciteit die zij leveren. Op het stroometiket staat het aandeel (percentage) van elke energiebron die je energieleverancier heeft gebruikt voor de stroomlevering en de milieugevolgen van de elektriciteitsproductie met die energiebronnen. Via het stroometiket kun je de verschillende aanbieders met elkaar te vergelijken op het gebied van duurzaamheid. Met het stroometiket kun je ook controleren of het energiebedrijf jou echt groene stroom levert. Vanaf 2020 moeten leveranciers naast de groene stroom ook de bronnen van grijze stroom onderbouwen met certificaten. Op het stroometiket lees je dus waar alle stroom vandaan komt.

Sjoemelstroom via Garanties van Oorsprong

De ellende is, dat GvO’s internationaal apart verhandeld mogen worden. In landen als Noorwegen (waterkracht) en IJsland (geothermie) is vrijwel alle stroom fossielvrij. In deze landen vraagt dus niemand naar GvO’s, maar ze worden conform de Europese regels wel verstrekt aan de producerende bedrijven en zo kunnen deze worden verkocht, bijvoorbeeld aan Nederlandse energiebedrijven.

Hier wordt dus misbruik van gemaakt: energiebedrijven kunnen zo aan ‘greenwashing’ doen. Ze kopen de stroom gewoon ‘grijs’ in (bijvoorbeeld van een kolencentrale) maar zetten die op hun stroometiket als groen omdat ze de elders ingekochte GvO’s kunnen overhandigen. In de elektriciteitswereld wordt dit ‘sjoemelstroom’ genoemd. Dit wordt zo genoemd omdat er geen enkele prikkel van uit gaat om meer duurzame energie te produceren. Helaas zijn er nog een hoop stroomleveranciers die zo feitelijk de zaak besodemieteren, in plaats van serieuze investeringen te doen om hun stroomaanbod te vergroenen. Deze vorm van inkoop draagt niet bij aan toename van duurzame energie-opwek in Nederland. Maar leveranciers kunnen zo wel heel duurzaam lijken, omdat op hun stroometiket dan ‘groene stroom’ prijkt. Hierdoor blijft onzichtbaar dat achter de GvO certificaten soms vervuilende, grijze stroom schuilgaat.

Consumenten kunnen aldus op basis van de informatie die ze krijgen, niet bepalen of ze met een echt duurzaam bedrijf te maken hebben. Milieuorganisaties roepen daarom de politiek op om met een wettelijke transparantieplicht te komen voor ingekochte stroom (zie link onderaan). De import van Noorse waterkracht GvO’s is sinds 2016 mede dankzij de WISE campagne flink gedaald. Helaas is de situatie niet werkelijk verbeterd. De goedkope GvO’s komen nu alleen wat meer uit andere landen, waaronder Italië.

Solvabiliteit

Als je gaat overstappen, is een écht groen aanbod een belangrijk criterium. Maar het is ook belangrijk om te kijken hoe het zit met de solvabiliteit van het bedrijf: is het financieel wel gezond? De Consumentenbond heeft in de Energiemarkt een onderzoek gedaan: Analyse solvabiliteit Nederlandse Energieleveranciers, waarin ze een ‘solvabiliteitscore’ hebben gemaakt op basis van de jaarverslagen over 2018. Die score is nu niet meer actueel. Maar de Consumentenbond wilde daarmee aankaarten dat de consument een behoorlijk risico loopt als die overstapt naar een energieleverancier die financieel niet gezond is. En dit is nog steeds actueel! Tot op de dag van vandaag is hier geen oplossing voor, terwijl het erg moeilijk is om zelf als consument uit te zoeken of een energiebedrijf gezond is. Ook prijsvergelijkingssites waarschuwen je daar niet voor, sterker nog, de Consumentenbond zelf adviseerde na een actie voor een energiecollectief over te stappen naar een energiebedrijf (Energieflex) dat in het jaar daarop failliet ging.

Wat als je energieleverancier failliet gaat?

Wanneer een energieleverancier failliet gaat, is de leveringszekerheid van energie wel gegarandeerd. Er blijft wel energie geleverd worden, alleen zal dit gebeuren door een ander energiebedrijf die het klantenbestand van het failliete bedrijf heeft opgekocht. Je zit dan minstens één maand vast aan dit andere energiebedrijf, die voor die maand zelf de tarieven kan betalen (die dan meestal relatief hoog zijn). Na deze maand mag dit energiebedrijf je een (nieuw) aanbod doen. Je mag als consument na deze verplichte maand direct overstappen.

Schade bij faillissement voor consument

Financieel levert zo’n faillissement behoorlijk wat schade op voor jou als consument. Die schade is minimaal één maand van je voorschotbedrag (dit betaal je vooraf). Heb je een éénjarig contract afgesloten met een bonus (welkomstpremie of cashback-actie) voor jou als nieuwe klant, dan loop je die mis, omdat de bonus pas wordt uitgekeerd aan het eind van het contract. Bij een driejarig contract is deze schade nog groter. Je bent natuurlijk ook je recht op eventueel lagere tarieven en voorwaarden kwijt. Als je een hoger voorschotbedrag hebt genomen omdat je het prettiger vindt om aan het eind van het jaar geld terug te krijgen dan te moeten bijbetalen, heb je een grotere schade!

Grotere strop als je zonnepanelen hebt

Als je zonnepanelen hebt, kan de schade bij een faillissement van je energieleverancier echt in de papieren lopen. Zeker als het faillissement in oktober of november valt. Hoe kan dat? Welnu, zonnepanelen wekken in de lente, zomer en ook nog wel in het najaar (september) de meeste stroom op. In deze maanden verbruik je het merendeel van opgewekte stroom niet zelf, maar lever je relatief veel terug waar je ook een vergoeding per kWh voor krijgt (nu de salderingsregeling nog bestaat is de vergoeding hetzelfde als wat je moet betalen voor elk ingekocht kWh). Dat betekent in de praktijk, dat je in deze maanden in principe veel geld terug krijgt van de energieleverancier voor de terug-geleverde energie van je zonnepanelen. Gaat de energieleverancier failliet in het najaar, is dat een grote strop voor jou als consument.

Schade beperken

Een van de dingen die je dan onmiddellijk moet doen, is het storneren van je laatste maandelijkse termijnbedrag (terug laten storten). Men zal dan misschien dreigen dat ze een incassobedrijf achter je aan sturen, maar het is het enige wat je op dat moment kunt doen om de schade voor jezelf een beetje te beperken. Juridisch gezien kun je je beroepen op het feit dat het (failliete) energiebedrijf de overeenkomst niet nakomt en jij je daarom niet geroepen voelt om te voldoen aan de verplichtingen die voortvloeien uit die overeenkomst. Wij adviseren overigens om je termijnbedrag, als je zonnepanelen hebt, zo laag mogelijk te houden!

Gas

Energieleveranciers proberen ook te vergroenen wat betreft gas. ‘Bosgecompenseerd’ gas is een veel voorkomende term. Dat betekent dat men een actieplan heeft om ergens op de wereld bomen te planten als compensatie voor de uitstoot. Ook zit soms biogas, groen gas of iets dergelijks in het aanbod. Dat is vooralsnog een wat mistige wereld, zodat we daar nog weinig over kunnen zeggen.