Het gaat niet goed met de bijen. Maar als er gesproken wordt over ‘bijensterfte’ gaat het vooral om de honingbij. Honingbijen leven in grote groepen (volken) en kunnen vrijwel niet zonder verzorging door mensen (imkers) overleven. Imkers houden honingbijen in speciale bijenkasten. Een koningin uit zo’n kast kan uitvliegen en ergens een nieuw bijennest beginnen. Op ‘Imkerpedia‘ kun je meer lezen over de koningin van een volk honingbijen. Honingbijen kunnen lijden aan allerlei ziektes en last hebben van parasieten, die bij de wilde bij niet voorkomen. Er wordt volop onderzoek gedaan naar de oorzaken van de sterfte onder honingbijen, mogelijke oorzaken zijn o.a. de varroamijt en het gebruik van pesticiden in de landbouw.
Wilde bijen
Honingbijen behoren niet tot de wilde insectenfauna van Nederland en maken dus geen deel uit van de soorten wilde bijen. Er zijn ongeveer 360 verschillende soorten bijen, bijna 190 soorten staan op de Rode Lijst. Het nieuwe Basisrapport voor de Rode Lijst Bijen is hier in te zien, het is een officieel overheidsdocument.
Belang wilde bestuivers
Zo’n 80% van de plantensoorten is voor de bestuiving erg afhankelijk van insecten. Wilde planten in de natuur, voedselgewassen of sierplanten in de tuin zijn voor het grootste deel aangewezen op insecten voor hun vrucht- en zaadvorming. Dat zijn zeker niet alleen honingbijen: wilde bestuivers, zoals wilde bijen en zweefvliegen zijn minstens zo belangrijk en in veel gevallen zelfs belangrijker. Recente kennis kun je inzien via deze links: belang van wilde bestuivers in natuurgebieden, belang van wilde bestuivers in de landbouw en belang van wilde bestuivers in stedelijk groen.
Bijen in je eigen tuin?
In het weekend van 17 en 18 april vond de Nationale Bijentelling plaats. De resultaten van de telling kun je hier inzien. Deze telling wordt elk jaar georganiseerd om in kaart te brengen hoe het gesteld is met de verschillende bijensoorten. Ook in je eigen tuin kun je heel veel doen om het aantrekkelijk te maken voor wilde bijen, bijvoorbeeld het planten van bijvriendelijke planten. Er is veel te kiezen! Kies wel voor gifvrije beplanting!
Zie ook de pagina “Welke planten moet je inzaaien als je wilde bijen wilt bevorderen?” op Wageningen University & Research (WUR).
En natuurlijk tegels en stenen eruit en planten er in! Zie Steenbreek Nijmegen.
Een beetje ‘lui tuinieren’ helpt ook. Zorg ervoor dat de tuin niet te netjes is. Bijen houden wel van een beetje rommel. Dan hebben ze meer ruimte om hun eitjes te leggen. Vermijd middeltjes om mieren, onkruid of andere ongewenste dieren en planten uit de tuin te houden. Ze zijn vaak schadelijk voor bijen en ook voor vogels en vlinders. Er zijn genoeg alternatieven voor natuurlijke plaagbestrijding!
Bijenhotel
Een leuke manier om het leven van wilde bijen te volgen is het plaatsen van een bijen- of insectenhotel. Wilde bijen hebben het ook moeilijk door gebrek aan voedsel en nestgelegenheid. Veel wilde bijen leven solitair en maken hun nesten in smalle gangetjes, zoals gaatjes in bomen of in de grond. In een bijenhotel kun je veel van dergelijke gangetjes maken. Maar het luistert nauw, je moet met veel dingen rekening houden.
Je kunt ook een bijenhotel aanschaffen, soms ware kunststukjes wat design betreft. Maar hoe leuk ze ook staan, ze voldoen meestal niet. Op deze pagina lees je waar je dan op moet letten. Ook voor een zelfgemaakt bijenhotel moet je op diverse dingen letten: met eenvoudig wat gaten boren in een houtblok, of in stenen of gasbetonblokken ben je er niet.
Als de wanden van de boorgaten niet glad zijn (zoals bij zacht hout, ruwe steen en beton), zullen insecten er niet in gaan nestelen omdat hun vleugels beschadigd kunnen raken. De gangetjes moeten dicht zijn aan de ‘achterkant’.
Zorg dus ook voor een voedselrijke omgeving, plaats het bijenhotel op een zonnige plek (niet op het noorden of onder bomen). Zorg voor een afdakje als bescherming tegen de regen. Over duurzaamheid gesproken: veel bijenhotels worden na ongeveer twee jaar minder geschikt vanwege scheuren, schimmelvorming en dergelijke. Je kunt daar rekening mee houden door het ‘modulair’ te maken zodat je onderdelen kunt vervangen.
Als je zelf een goed bijenhotel wilt maken, raadpleeg dan de volgende bronnen:
- Maak je eigen bijenhotel van NederlandZoemt.nl
- Bijenhotels op Bestuivers.nl
- Op deze website (bestuivers.nl) wordt verwezen naar de publicatie ‘Gasten van bijenhotels’ van Pieter van Breughel: je kunt het hele boek inzien via deze link. Aanbevolen! De link naar het hoofdstuk lezen over het maken van een bijenhotel: Hoofdstuk 6 Nesthulp voor bijen en wespen.
In deze deze mini-workshop kun je alles nog eens nalezen!
Links
Zoek je bijvriendelijke planten? Neem dan eens een kijkje op Planten van Hier, een ecologische kwekerij op Hatertseweg 7a te Malden (inrit Kiemkracht 64). De kwekerij is van de Stichting NL Bloeit!
8 acties om insecten te helpen – Vogelbescherming